DEMANS (BUNAMA)
Demans nörobilişsel fonksiyonların öğrenme, bellek, oryantasyon, dil fonksiyonları ve kişilik gibi mental fonksiyonların bozulması ile karakterize kişinin hem sosyal hem de iş hayatını olumsuz etkileyen ilerleyici santral sinir sisteminin nörodejeneratif bir hastalığıdır. Hastalık sinsi başlar ve ilerleyici özellik gösterir. Demansı olan hastalarda bellek ve öğrenmede gerileme olur. Yargılama, hesaplama, planlama, organize etme bozulur. Duygu kontrolü ve çevreye olan ilgi azalır. Düşünce içeriği fakirleşir ve kişilik değişiklikleri meydana gelir.
Alzheimer hastalığı en sık görülen demans türü olup olguların 2/3 ünü oluşturur. Nedeni tam olarak bilinmemekle beraber genetik-fiziksel ve çevresel faktörler rol oynamaktadır. İleri yaş, aile öyküsü ve kadın cinsiyet risk faktörüdür. 7. on yılda % 5 ile % 10 arasında değişir, sonrasında en az % 25 tir.
Alzheimer hastalığının erken döneminde çoğunlukla depresyon ya da duygusuzluk görülür. Orta düzeyde psikotik belirtiler, çabuk kızma, kavgacılık, geceleri artan uykusuzluk ve huzursuzluk, gezinme, öz bakımda azalma ve kişilik değişiklikleri görülür. İleri evrede ise yürüme bozukluğu, yutma güçlüğü, idrar kaçırma, kas kasılmaları ve nöbetler gözlenir. Kişi yatağa bağımlı hale gelir ve konuşamama oluşabilmektedir.
Hastalığın tedavisinde başarıya tam olarak ulaşılamamıştır. İlerlemesini durdurmak ya da yavaşlatmak mümkün olsa da hastalığı tamamen yok etmek mümkün değildir. Kullanılan ilaçlar çoğunlukla semptomlara yöneliktir. Öncelikle sistemik hastalıklar tedavi edilmeli ve kognisyonu (dikkat, konsantrasyon..) bozan ilaçlar kesilmelidir. Koruyucu yaklaşımlar ilgi odağı haline gelmiştir. Antioksidan özelliği olan vitamin ve mineraller, yüksek miktarda sebze ve tam tahıl ürünleri ve Akdeniz mutfağı diyetinin prevalansını azalttığı belirtilmektedir. Mental ve fiziksel aktivitenin devam etmesi, düşük kan basıncı kontrolü, sigaradan uzak durma, obesite ve diabetin önlenmesi görülme olasılığını düşürür. Asetilkolinesteraz inhibitörleri ve NMDA reseptör antagonisti Memantin hastalığın tedavisinde etkisi gösterilmiş moleküllerdir.